Cartier – od jubilera do zegarmistrza.

Marka stanowi synonim dóbr luksusowych od samego początku istnienia atelier. W pierwszej kolejności kojarzona z ekskluzywną biżuterią, w drugiej dopiero z branżą zegarmistrzowską. Nie przeszkodziło to jednak w wykreowaniu takich zegarkowych ikon jak Santos, Tank czy Ballon Bleu znanych nie tylko miłośnikom Haute Horlogerie czy osobom ze świata wielkiej polityki. Z początkiem XXI wieku wizerunek marki zaczął się dynamicznie przeobrażać za sprawą manufakturowego mechanizmu bazowego Calibre de Cartier wprowadzonego do produkcji pod kierownictwem kluczowej postaci działu rozwoju, kobiety – Carole Forestier.

Król Jubilerów, Jubiler Królów.

Louis-François Cartier rozpoczął zawodową karierę w wieku 28 lat. Po odbyciu stażu u znanego rzemieślnika i zegarmistrza Adolpha Picarda, przejął w 1847 roku jego pracownię przy ulicy Montorgueil 29 w Paryżu i otworzył własne atelier. Od początku aktywnie kreował swój przyszły wizerunek czego dowodził zawieszony nad drzwiami butiku szyld oznajmiający złotymi literami: “Louis-Francois Cartier, następca Monsieur Picarda, wyrób biżuterii, fantazyjnych ozdób, akcesoriów mody i nowości.” Lokal dostosował do własnych indywidualnych potrzeb, przebudował i powiększył pomieszczenia głównie po to aby wytwarzać w przyszłości broszki i inne kosztowności z platyny. Szybko zbudował reputację poprzez zaspakajanie najbardziej ekstrawaganckich pragnień arystokratycznej klienteli, do której należeli bogaci i sławni członkowie królewskich dworów Europy. Sześć lat później w 1853 roku przeniósł działalność do modnej wtenczas dzielnicy Palais-Royal i stał się ulubieńcem znanych osobistości, m.in. kuzyna Napoleona III, którego patronat otworzył mu drzwi do społeczeństwa paryskiego na szeroką skalę.

W 1874 roku syn – Alfred – przejął firmę od swojego ojca Louisa-Francoisa aby w 1898 roku ostatecznie przenieść biżuteryjną pracownię do centrum paryskiego luksusu przy ul. Rue de la Paix 13, gdzie po dziś dzień znajduje się jeden z najważniejszych butików. Za przykładem Cartiera poszli również inni jubilerzy lokując swoje pracownie wzdłuż jednej z najdroższych ulic francuskiej stolicy. Niedługo potem bezpośrednia okolica Placu Vendome stała się międzynarodowym centrum ekskluzywnej biżuterii. Z tego okresu również pochodzą pierwsze zapiski świadczące o dość wczesnym zainteresowaniu zegarmistrzowskim. W roku 1888 odnotowano bowiem w księgach rachunkowych sprzedaż pierwszych damskich czasomierzy.

Marka stawała się coraz bardziej sławna, dlatego Alfred – mając doskonałą orientację w branży – postanowił podbić nowe rynki i otworzył w latach 1902 – 1909 oddziały w Londynie oraz Nowym Jorku. W tym czasie nastąpiło drugie międzypokoleniowe przekazanie jubilerskich sterów. Alfred zlecił swoim trzem synom zarządzanie Maison de Cartier. Młodsi synowie Pierre i Jacque obrali za swoje międzynarodowe siedziby odpowiednio Nowy Jork i Londyn. Kierowanie najważniejszym butikiem w Paryżu przekazał najstarszemu synowi Louisowi, który będąc bardzo przystojnym dżentelmenem, utalentowanym biznesmenem, a także uznanym kolekcjonerem zyskał wkrótce wielkie uznanie wśród paryskiej arystokracji, a zwłaszcza kobiet. Kluczowym klientem okazał się książę Walii, późniejszy Edward VII, który w uznaniu zasług utytułował Louisa „jubilerem Królów, Królem pośród jubilerów”. Przydomek ten na stałe przylgnie już do francuskiego mistrza biżuterii ponieważ Louis Cartier w największym stopniu zasłynął z innowacyjnego połączenia diamentów oraz platyny. Splótł ją w niezwykle cienkie „nici” aby wydobyć jeszcze piękniejszy blask okalających nimi diamentów, w efekcie doprowadziło to do uznania tego szlachetnego metalu niezastąpionym w tworzeniu ekskluzywnych kosztowności. Ten dekoracyjny ornament zapoczątkował styl jubilerskiej girlandy tj. formy naszyjnika tak popularnego i chętnie zakładanego do dziś.

Lotnik Santos-Dumont.

Równie ważnym segmentem działalności Cartiera dedykowanym głównie męskiej części klienteli (choć nie wyłącznie) były zegarki. Od samego początku projektowane z wielkim wyczuciem stylu i elegancji będące świadkiem czasów, w których zostały wykonane. Oferowane były wyłącznie poprzez własną sieć butików, dzięki czemu podążały za zmieniającą się modą, a nawet ją bezpośrednio kształtowały. Doskonałym tego przykładem był męski model Santos, który zapoczątkował charakterystyczny styl zegarka-bransolety. Zaprojektowany wspólnie ze szwajcarskim konstruktorem LeCoultrem (na co powołują się niepotwierdzone źródła), dedykowany bliskiemu przyjacielowi, brazylijskiemu pionierowi lotnictwa dwupłatowego Albertowi Santos-Dumont na okoliczność lotów powietrznych. Cartier rozpoczął seryjną sprzedaż tego modelu w 1911 roku i wywarł duży wpływ na kształtowanie potrzeb wśród paryskiej arystokracji. Był pierwszym zegarkiem na rękę wykonanym w zakładzie w Paryżu przy współpracy z Edmondem Jeagerem, późniejszym współzałożycielem Jaeger-LeCoultre. Podpisana w 1920 roku umowa umożliwiła mu dostawy mechanizmów na wyłączność oraz sygnowanie zegarków własnym czterocyfrowym numerem referencyjnym na spodniej części ucha koperty. Klienci mieli możliwość złożenia indywidualnego zamówienia uwzględniającego ich własne wskazówki, bądź zakup modelu spośród dostępnej szerokiej oferty. Tak przygotowana propozycja handlowa była bardzo elastyczna i komfortowa, co pozytywnie wpłynęło na wielkość sprzedaży oraz popularność. Cartier zasłynął również z charakterystycznego stylu koperty „tonneau” (nazwa zaczerpnięta od francuskiej beczki do przechowywania wina), a jego prestiżowe modele Vendome i Tortue szybko zostały okrzyknięte przedwojennym hitem. Sama marka natomiast stała się symbolem statusu pośród majętnych i znanych publicznie osobistości.

Mistyczne zegarmistrzostwo.

Do rangi sztuki i poziomu kunsztu urosły zegary stojące ozdobne zwane Mystery clocks. Pierwszy, Model A zaprezentowany został w roku 1912. Formę tarcz przybierały równoległościany wykonane z kryształu górskiego, osadzone w przeróżnych kompozycjach stojących bądź układanych na płasko, po których przesuwały się w magiczny sposób wskazówki nie połączone w widoczny sposób z mechanizmem. Tajemniczy zegar został pierwotnie wymyślony w XIX wieku przez iluzjonistę Jeana-Eugène Roberta-Houdina, później zaprojektowany wyłącznie dla paryskiego jubilera przez zegarmistrza Maurice Couët. W 1920 roku Cartier skonstruował najbardziej ekskluzywne wersje wywodzące się z Chin, w tym 6 szt. z prestiżowej kolekcji „Portique” (bramy sanktuarium). Były to jedne z najdroższych przedmiotów dekoracyjnych jakie zostały kiedykolwiek wyprodukowane.

Mystery Clocks nabywały najczęściej niezwykłe osobistości świata sztuki i show businessu. Jedną z nich była Ganna Walska, amerykańska śpiewaczka operowa polskiego pochodzenia, sześciokrotnie zamężna, w tym dwa razy z multimilionerami: rosyjskim arystokratą i mistrzem tybetańskiego buddyzmu. Innym znanym klientem był hrabia Greffulhe, mąż słynnej hrabiny okrzykniętej przez Marcela Prousta „najpiękniejszą kobietą Europy”.

Tank – przekrój poprzeczny czołgu.

W trakcie pierwszej wojny światowej, w 1917 roku Cartier wprowadził do oferty kolejną zegarkową ikonę – model Tank. Nazwa w pełni oddawała wojennego ducha czasów, w których w 1916 roku pierwsze czołgi za sprawą Brytyjczyków użyte zostały w boju. Inspiracją stylistyczną były ciężkie maszyny wojenne wprowadzone do Europy przez Amerykanów. Anegdota głosi, że Louis Cartier zainspirował się przekrojem poprzecznym czołgu wyprodukowanym przez fabrykę Renault! Podpisany na wyłączność z Edmondem Jaegerem kontrakt umożliwił seryjną produkcję a Tank szybko stał się osobistym klasykiem. Najczęściej wyposażany był w niebieskie wskazówki i posrebrzaną tarczę. Wersje bardziej ekskluzywne ozdabiano dodatkowo diamentami i szafirami. Podobnie jak poprzedni model również ten intensywnie propagował ideę męskiego zegarka na pasku. Powstało łącznie ponad 250 wersji spośród których współczesna najbardziej zbliżona do oryginału to Tank Française, który zadebiutował w 1996.

Okres I Wojny Światowej był czasem największej kreatywności i biżuteryjnych innowacji. Cartier dał się wtenczas poznać jako koneser i ekspert od diamentów oraz innych kamieni szlachetnych zestawianych w nietypowych formach i kolorach. W przeciągu złotych lat dwudziestych firma wspięła się na wyżyny Art Deco czynnie uczestnicząc w rewolucji kulturalnej. Tematem przewodnim stały się inspiracje Dalekim Wschodem, Indiami, a zwłaszcza egipskimi motywami zapoczątkowanymi odkryciem grobowca Tutenchamona. Kolejne lata to ekspansja butików w nadmorskich kurortach, w Cannes, St. Moritz, Monte Carlo, Nicei, a także na londyńskiej Bond Street oraz nowojorskiej Fifth Avenue. Okupowana przez niemieckie wojska Francja w czasie II Wojny Światowej była politycznym tłem dla wyrażania narodowych metafor w jubilerstwie. Cartier wykorzystał do tego celu symbolikę ptaka uwięzionego w klatce. Kiedy reżim nazistowski się skończył, a Paryż znów był oswobodzony, znakiem szczególnym stała się broszka przedstawiająca uwolnionego śpiewającego ptaszka wykonana z szlachetnych kamieni w kolorze francuskich barw narodowych: niebieskim, czerwonym i białym.

Richemont Group.

W latach czterdziestych dobiegł końca etap rządów braci Louis i Jacques. Zmarli oboje w 1942 roku, a trzy lata później ich brat Pierre objął funkcję prezesa Cartier International. Obrał na siedzibę butik w Paryżu i zapoczątkował zmiany, które doprowadziły w 1950 roku do otwarcia własnej fabryki do montażu mechanizmów pozyskiwanych od tak znamienitych firm zegarmistrzowskich jak Patek Philippe, Vacheron Constantin czy Audemars Piguet. Z końcem lat czterdziestych siedziby międzynarodowe w Londynie oraz Nowym Jorku zostały przekazane pod zarząd kolejnemu pokoleniu spadkobierców rodziny jubilerskiej Jean-Jaquesowi oraz Claude’owi. Nowojorska siedziba została sprzedana w 1962 roku, a ostatnie udziały firmy spieniężone w 1965 roku. Cartier w zasadzie mógłby przestać istnieć gdyby nie zainteresowanie zewnętrznego inwestora.

Przez 120 lat działalności jubilerskie przedsięwzięcie wyewoluowało od niedużej firmy rodzinnej do imponującej międzynarodowej organizacji. W 1972 roku konsorcjum finansowe pod przewodnictwem Josepha Kanoui przejęło kontrolę nad filią w Paryżu, a powołany na prezesa spółki Robert Hocq zjednoczył wszystkie trzy główne oddziały tworząc ponownie międzynarodowe przedsiębiorstwo. Wprowadził do oferty zegarki Must, a dziesięć lat później marka powróciła do produkcji swoich kluczowych modeli Tank, Vendome, Tortue oraz Santos. Dyrektorem Generalnym mianowano młodego wówczas Alaina Dominique’a Perrina. W 1974 i 1976 roku konsorcjum nabyło siedziby w Londynie i Nowym Jorku aby następnie je połączyć i utworzyć Cartier Monde, którego zadaniem był nadzór nad trzema spółkami. W 1981 roku Alain Perrin został mianowany Prezesem nowopowstałego Cartier SAA i Cartier International.

Kolejny przełom nastąpił w roku 1983 kiedy to podjęto decyzję o odkupieniu jubilerskiego dorobku w celu utworzenia historycznej kolekcji – jako dziedzictwo dla przyszłych pokoleń – oraz powołano Fundację Sztuki Współczesnej. Perrin wdrożył szeroki program badań i rozwoju w zakresie wykorzystywanych materiałów oraz stosowanych technik produkcji. W 1988 roku podpisał kontrakty handlowe dotyczące nowej współpracy oraz nabył pakiety udziałów większościowych Baume et Mercier oraz Piaget. Za jego kadencji we współpracy z Ebel powstała nowa fabryka w Villaret. Owocem tej kooperacji był m.in. model Pasha, będący reinterpretacją wodoszczelnego zegarka wykonanego w 1931 roku dla władcy Marakeszu Haj Thamiego el Mezouari El Glaoui (przeznaczenie do pływania było jednym z warunków zamówienia) i pozostający do dziś wiodącą linią w ofercie firmy.

W roku 1993 utworzono Luksusową Grupę Vendome, w której skład weszły firmy Cartier, Alfred Dunhill, Montblanc, Piaget, Baume & Mercier, Karl Lagerfeld, Chloé, Sulka, Hackett oraz Seeger. Pięć lat póżniej w 1998 powstała Grupa Richemont, którą założył południowoafrykański miliarder Anton Rupert opierając działalność na branżach jubilerskiej, zegarmistrzowskiej piśmienniczej i ubraniowej. W kolejnych latach przyjmuje w swe szeregi Vacheron Constantin (1996r.) oraz  Officine Panerai (1997r.) a rok później likwiduje spółkę Vendome. W 2000 roku do Richemont dołącza grupa LMH w skład której wchodzą  A. Lange & Söhne, IWC oraz Jaeger-LeCoultre – i tym samym historia zatacza koło.

Calibre de Cartier

XXI wiek otwiera nowe rozdziały historii. Grupa Richemont powiększa się o Van Cleef & Arpels , Ralph Lauren oraz Roger Dubuis natomiast Cartier zyskuje status manufaktury zegarmistrzowskiej za sprawą najważniejszej współcześnie kobiety w branży.
Carole Forestier-Kasapi objęła w 2006 roku stanowisko Szefowej Działu Rozwoju. Odpowiada za rozwój konstrukcji mechanizmów Responsable Creation Mouvements. Jej kandydatura była jednak zupełnie nieprzypadkowa. Carole może się pochwalić doświadczeniem i wykonywaną pracą zawodową niedostępną dla niejednego mężczyzny, co z pewnością jest ewenementem na skalę światową w branży. Zainteresowania zegarkami wyniosła już z domu rodzinnego, w którym ojciec zajmował się odnawianiem historycznych i drogocennych zegarów w paryskim atelier. Otrzymywała zepsute i bezużyteczne mechanizmy, które z dziecięcą pasją rozbierała i próbowała przywrócić „do życia”. Będąc nastolatką pomagała ojcu w pracy wykonując proste naprawy, wtenczas też postanowiła związać swą przyszłość z tym właśnie zawodem. Podjęła naukę w szkole zegarmistrzowskiej w La Chaux-de-Fonds, w której w krótkim czasie okazała się być jedną z najlepszych. Jej pierwszym zajęciem po ukończeniu szkoły było składanie mechanizmów, które przyniosło nieoczekiwane rezultaty w postaci zaproszenia do udziału w pracach rozwojowych nad nowym kalibrem Elite firmy Zenith. W efekcie nabyte doświadczenie zaowocowało rozpoczęciem pracy w firmie Renaud & Papi (obecnie Audemars Piguet Renaud & Papi), w której została mianowana szefową biura technicznego. Kolejnym etapem była praca dla Ulysse Nardin. Do dziś pozostał niezwykle ważny ślad jej działalności w modelu Freak, w którym UN wykorzystał pomysł umieszczenia bębna poza mechanizmem. Carole Forestier otrzymała za to konstrukcyjne rozwiązanie wyróżnienie od Fundacji Abrahama Louisa Bregueta w konkursie na 250-lecie urodzin A. L. Bregueta.

Kolejnym pomysłem, który urzeczywistniła już w firmie Cartier był mechanizm z odseparowanym tourbillonem, poruszającym się dookoła tarczy. W 2010 roku po pięciu latach pracy pokazany został model Rotonde Astrotourbillon będący pomysłem Carole, który na genewskich targach SIHH podczas premierowego pokazu był najczęściej komentowanym zegarkiem.

W kantonie Neuchatel na obrzeżach La Chaux-de-Fonds, w nowoczesnym budynku o powierzchni ponad 30 000 metrów kwadratowych znajduje się m.in. serwis, administracja oraz dział rozwoju. To w tym miejscu w 2010 roku pod kierownictwem Pani Forestier powstał manufakturowy kaliber będący obecnie bazą dla kluczowej kolekcji.

Carole Forestier-Kasapi wniosła do marki nową jakość, która na stałe zapisała się w historii ale przede wszystkim zapoczątkowała nowe postrzeganie marki, nie tylko już jubilerskiego atelier lecz również manufaktury zegarmistrzowskiej. Kolekcja bazująca na Calibre de Cartier jest stale rozwijana, powstają nowe modele z dodatkowymi komplikacjami mechanizmu takimi jak chronograf wyposażony w koło kolumnowe, centralny stoper, skacząca godzina, wskazanie wszystkich stref czasowych, a ostatnio (2013/2014r.) wieczny kalendarz czy tourbillon z minutową repetycją.

Cartier niewątpliwie coraz większymi krokami zmierza do upatrywania go w szeregach producentów Haute Horlogerie, a może już do niego jest zaliczany, a myśmy to nieopatrznie przeoczyli!

Obok dokonującej się zmiany wizerunkowej siła marki wciąż tkwi w wysoko cenionym jubilerstwie światowego poziomu oraz publicznych rekomendacji przedstawicieli międzynarodowej polityki i show biznesu. Najlepsze świadectwo wystawiły takie osobistości jak John Fitzgerald i Jackie Kennedy, Lady Diana, Bill Clinton, Steve McQueen, Angelina Jolie, Kate Winslet oraz Michelle Obama, którzy z dumą nosili biżuterię i zegarki Cartier.