Mecenas działu
Słownik pojęć zegarmistrzowskich
Wybierz literę:
Powrót
Co-Axial (wychwyt współosiowy)
Dzieło George’a Daniels’a, zastosowany w seryjnej produkcji w roku 1999 w zegarku Omega De Ville. Projekt oparty jest na podwójnym współosiowym kole wychwytowym, kotwicy z trzema paletami i palecie impulsowej na przerzutniku balansu ze swobodnym włosem. System współosiowy w porównaniu z wychwytem kotwicowym znacznie redukuje tarcie ślizgowe, zapewniając w ten sposób większą dokładność w czasie.
Wychwyt Co-Axial został zaprojektowany w celu rozwiązania problemu tarcia ślizgowego występującego w trakcie przekazywania energii do balansu, a dokładnie w chwili gdy koło wychwytu styka się z paletą kotwicy. W wychwycie współosiowym tarcie ślizgowe (występujące m.in. w wychwycie kotwicowym) zostało praktycznie wyeliminowane i zastąpione tarciem tocznym (co jest istotą tego pomysłu).
Występujące pomiędzy ciałami stałymi opory toczenia są znacząco mniejsze od tarcia ślizgowego. Opór toczenia nie jest spowodowany (tak jak w tarciu ślizgowym) zaczepianiem się nierówności powierzchni ale wynika z asymetrii zjawisk zachodzących podczas naciskania i zwalniania naporu. W efekcie zjawisko to rozwiązuje główny problem słabości kotwicy, eliminując w znacznym stopniu potrzebę systematycznego smarowania zminimalizowanej powierzchni styku elementów generujących impulsy. George Daniels połączył zalety wychwytów kotwicowego angielskiego (Thomasa Mudge’a) i chronometrowego (Pierre LeRoya), jednocześnie eliminując ich wady. Usprawnił proces transmisji siły nadającej impuls balansowi m.in. poprzez zmianę ułożenia poszczególnych elementów Co-Axial. W efekcie prześwit roboczy na zębach koła wynosi tylko 0,03 mm (analogicznie w wychwycie kotwicowym jest to wartość na poziomie 0,4mm).
Wychwyt współosiowy eliminuje wady pojedynczego koła wychwytu (kotwicowego) poprzez wykorzystanie dwóch kół, ułożonych jedno nad drugim. Duże koło przekazuje impuls bezpośrednio do osi balansu i służy do blokowania obu kół po impulsie. Małe koło przekazuje impuls do palet kotwicy. Co-Axial generuje krótkie impulsy o równej sile (inaczej niż w wychwycie kotwicowym, w którym impulsy są długie). Dla każdego impulsu następuje dwukrotne zwolnienie koła wychwytu. Pierwsze (nie występujące w wychwycie kotwicowym) uwalnia zaraz po odblokowaniu paletę impulsową balansu, tak aby zapewnić bezpieczne opadnięcie zęba koła wychwytu na paletę kotwicy. Drugie uwolnienie koła (wspólne dla obu rodzaju wychwytów) występuje po oddanym impulsie gdy zęby koła wychwytowego ponownie blokowane są kamieniem palety.
Dzięki zwiększonej precyzji i efektywności gospodarowania energią (głównie poprzez wykorzystanie bezpośredniego i krótkiego impulsu) zyskujemy lepszy izochronizm balansu, oraz uniezależnienie pracy wychwytu od smarowania.
Istotę działania wychwytu szwajcarskiego kotwicowego i współosiowego Co-Axial obrazują poniższe grafiki:
| Wychwyt kotwicowy: ruch przesuwny, tarcie ślizgowe |
Wychwyt współosiowy: ruch popychający, opory toczenia: |
 |
 |
