Wywiad Claude Greisler (Armin Strom) o transparentnym zegarmistrzostwie, rezonansie i radości z kolekcjonowania
Łukasz DoskoczZ jednym ze współwłaścicieli manufaktury Armin Strom rozmawiamy o jej oryginalnym podejściu do tworzenia naręcznych czasomierzy, mechanicznym okiełznaniu zjawiska rezonansu i przyszłości branży.
W 2009 roku napisał się nowy rozdział manufaktury Armin Strom. Założoną przez wybitnego zegarmistrza firmę przejął ambitny duet – Serge Michel i Claude Greisler. Marka na siedzibę wybrała Biel/Bienne, a jako cel przyjęła tworzenie wyjątkowych zegarków, kontynuujących misję i wizję ojca założyciela – Armina Stroma. Opisać ją można skrótowo hasłem „transparent mechanics”, co odnosi się do przekonania, że zegarmistrzowska sztuka budowania i wykańczania najdrobniejszych detali mechanizmu winna zawsze być widoczna w pełnej krasie.
16 lat po restarcie, Armin Strom ma ugruntowaną pozycję rynkową, przemyślaną ofertę, unikatowe komplikacje i styl, który ciężko pomylić z czymkolwiek innym. O tym wszystkim mieliśmy okazję porozmawiać z Claude’em Greislerem (współzałożycielem i szefem zegarmistrzów), podczas jego wizyty w Warszawie, gdzie wraz z firmą Apart – dystrybutorem zegarków Armin Strom w Polsce – zaprezentował i przybliżył markę oraz jej flagowe modele grupie kolekcjonerów.
Łukasz Doskocz: Zagrajmy w małą grę. Załóżmy, że osoby odwiedzające naszą stronę nie znają Armina Stroma. Kim więc jest? Czym jest Wasza marka? Jak przedstawić ją komuś, kto interesuje się zegarkami, ale być może nie ma zbyt dużej wiedzy w tym konkretnym temacie?
Claude Greisler (Armin Strom): Cóż, Armin Strom to marka, którą założył pan Armin Strom, nazywany mistrzem szkieletowanych zegarków. Stworzył ich wiele, co oznacza, że był jednym z pierwszych niezależnych producentów, którzy głęboko wierzyli, że mechanizm nie powinien być zakryty tarczą, lecz pełnić funkcję gwiazdy zegarka. Myślę, że w historii firmy pierwszy rozdział został napisany przez pana Armina Stroma. Dzisiejszy Armin Strom to rozdział drugi. Został napisany przeze mnie i mojego kolegę Serge’a, w momencie gdy staliśmy się producentem mechanizmów. Kiedy, jakieś 15 lat temu, nadarzyła się okazja przejęcia firmy Armin Strom, poświęciliśmy się tej marce, głęboko wierząc w filozofię odsłoniętej mechaniki. Ale dzisiaj nie skupiamy się już na szkieletowaniu. Skupiamy się na budowaniu mechanizmów i tworzeniu unikalnych kalibrów. Dlatego mechanizm zawsze jest gwiazdą zegarka.
Czyli powiedziałbyś, że to właśnie jest DNA dzisiejszej marki Armin Strom – wgląd w mechanizm?
Myślę, że dobry mechanizm nie powinien być zasłonięty tarczą. Dobry mechanizm powinien być widoczny, aby można było go podziwiać zarówno z przodu, jak i z tyłu zegarka.
A propos DNA: w zegarkach Armin Strom pojawiają się również komplikacje, np. w modelu Resonance. Jakie są te dla Was najważniejsze?
Kiedy przejęliśmy od pana Armina Stroma jego wspaniałą markę, dla mnie i Serge’a – mojego partnera biznesowego – było jasne, że chcemy zostać producentem mechanizmów. Powodem, dla którego chcieliśmy nim zostać jest nie tylko chęć wytwarzania kalibrów o bardzo wysokim standardzie, co oznacza, że możemy wybrać mosiądz, stal i surowce. Mamy pełną kontrolę nad tym, jakie komponenty tworzymy, jak je wykańczamy i jak je wykonujemy. Ale chodzi również o innowacyjność mechanizmów.
Wspomniałeś o Resonance. W Armin Strom nie chcemy budować prostych mechanizmów z trzema wskazówkami – godzinową, minutową oraz sekundową. Zawsze staramy się je udoskonalać i odkrywać na nowo. Wyobraź sobie, że jednym z największych producentów zegarków jest Abraham-Louis Breguet i ma takie możliwości, jakie mamy dzisiaj – na przykład wykorzystanie oprogramowania 3D do projektowania mechanizmów, czy najnowocześniejszych technologii do projektowania części. Chodzi mi o to, że on również próbowałby przekraczać granice i na nowo odkrywać zegarmistrzostwo. W pełni zgadzam się, że zegarmistrzostwo ma wiele wspólnego z tradycją, jeśli chodzi o ręczne wykończenie, sposób, w jaki produkujemy części, że muszą być dobrze wykonane – to tradycja należąca do szwajcarskiego przemysłu zegarmistrzowskiego. Ale z drugiej strony musimy być kreatywni, musimy zaskakiwać klientów i miłośników zegarków mechanicznych nowymi rozwiązaniami i pomysłami. Dlatego kiedy opracowujemy nowy mechanizm w Armin Strom, zawsze zastanawiamy się, co moglibyśmy zrobić lepiej? Na przykład Tribute 1 to zegarek z naciągiem ręcznym i trzema wskazówkami. Ale mamy 100-godzinną rezerwę chodu, i to jest nasz podstawowy zegarek. Jest jednak powód, dla którego budujemy zegarek z trzema wskazówkami i pojedynczym bębnem – chcemy poprawić rezerwę chodu.
Mamy Gravity Equal Force, w którym wykorzystaliśmy pierwszy mechanizm z mikrorotorem, połączony z bębnem o równej sile chodu. To właśnie motywuje Armin Strom – jeśli coś robimy, musimy być lepsi od standardowych mechanizmów, musimy być innowacyjni. Dlatego postanowiliśmy zostać producentem. Nie zatrudniamy innych wytwórców mechanizmów do produkcji naszych własnych kalibrów. Jesteśmy kreatywni i chcemy mieć kontrolę nad procesem twórczym.
Czy powiedziałbyś, że rezonans to Twoja ulubiona komplikacja? Czy zajmuje ona jakieś szczególne miejsce w Twoim zegarmistrzowskim sercu?
Tak, jak dotąd jest moją ulubioną. To jedna z komplikacji, z których jestem najbardziej dumny, ponieważ rezonans został odkryty ponad 400 lat temu przez wynalazcę wahadła i sprężyny włosowej – Christiaana Huygensa. Abraham Louis Breguet, Antide Janvier – wielu najsłynniejszych zegarmistrzów na świecie produkowało mechanizmy rezonansowe i dostrzegało korzyści z synchronizacji dwóch regulatorów, co pozwalało na dokładniejszy pomiar czasu.
Nikt jednak tak naprawdę nie stworzył prawdziwej, dedykowanej komplikacji w zegarku naręcznym. Mamy innych zegarmistrzów, którzy zastosowali różne koncepcje (w zegarku naręcznym) i żaden z nich tak naprawdę nie wyprodukował udanej komplikacji i nie znalazł rozwiązania problemu sprzed 400 lat. Dlatego opracowanie gotowego produktu było dla nas niesamowitym przeżyciem. Bo rezonans pojawia się wszędzie, w każdej książce zegarmistrzowskiej, którą otwierasz, jeśli chodzi o historię zegarmistrzostwa, w jakiś sposób zetkniesz się z rezonansem. Więc nie jesteśmy wynalazcami rezonansu. Rezonans, synchronizacja dwóch mechanizmów, to coś, czym kierowało się wielu zegarmistrzów, i dlatego dla mnie jest to nawet ciekawsze niż poprawa rezerwy chodu lub kombinacja bębnów o jednakowej dystrybucji energii, co też jest niesamowite.
Ale wiesz, rozwiązanie problemu, który ma 400 lat. To niesamowity przełom.
Dobrze, a czy powiedziałbyś, że w zegarmistrzostwie wciąż są rzeczy, które można ulepszyć i rozwinąć w inteligentny i efektywny sposób? Nie jako chwyt marketingowy, a po prostu po to, żeby coś zrobić.
Myślę, że wciąż jest wiele problemów, nad którymi możemy popracować. Jest tylko jeden minus: mówimy o zegarkach mechanicznych i elementach mechanicznych, które ze sobą współpracują. Myślę, że nigdy nie rozwiążemy wszystkich problemów, na których skupiamy się w mechanicznych zegarkach naręcznych.
Na przykład tourbillon został stworzony, aby uniknąć negatywnego wpływu grawitacji. Rezonans ma na celu zapewnienie zegarkowi większej spójności, ponieważ jedno koło balansowe pomaga drugiemu utrzymać częstotliwość. Ale myślę, że kiedy zaczynamy próbować łączyć różne komplikacje lub problemy związane z różnymi komplikacjami, wciąż jest wiele rzeczy do poprawy, musimy po prostu być otwarci. I musimy chcieć przekraczać granice. Chodzi mi o to, że kiedy wprowadziłem Resonance, byłem z tego niezwykle dumny, a wielu starych zegarmistrzów, pierwszą rzeczą, jaką powiedzieli, było: „Ach, to nie jest prawdziwy rezonans, bo nigdy wcześniej tego nie robiono”. To nie może się udać, ponieważ Armin Strom złamał wiele zasad, których nauczyliśmy się w teorii, ale tak naprawdę nie złamaliśmy ich, tylko je rozszerzyliśmy. I wielu starych zegarmistrzów trudno było przekonać, że skoro technologia jest już kompletna, to jest jeszcze pole do poprawy.
Może i nauczyliśmy się zasad, ale zasady są po to, by je forsować i łamać. Można też zadać sobie pytanie – czy to, co zostało napisane 100 lat temu, nadal uznawać za najlepsze, czy też jest to technologia CNC, której obecnie używamy?
Mam na myśli to, że części zegarków zawsze były produkowane maszynowo. Nie zapominajmy, że nigdy nie były wytwarzane ręcznie, były budowane napędzanymi ręcznie maszynami, ale zegarmistrzowie zawsze używali narzędzi do produkcji zegarków. Dziś są one sterowane komputerowo, kiedyś zegarmistrzowie zawsze używali najnowszych technologii maszynowych, aby poprawić jakość komponentów i myślę, że zdecydowanie jest na to miejsce. I to jest jedno z moich największych marzeń – aby branża zegarmistrzowska stała się jeszcze bardziej kreatywna.
Ponieważ wtedy wyzwaniem dla firm będzie nie tylko patrzenie w przeszłość. Nasza branża czasami zbyt mocno skupia się na przeszłości. Na tym, jak pewne rzeczy byłyby zrobione w przeszłości. Odwołujemy się do wszystkich wielkich zegarmistrzów, ale czy Breguet nawiązywał do innego producenta? Nie, on próbował ulepszyć zegarki mechaniczne. I to mnie napędza i motywuje każdego ranka do wstawania i szukania nowych rozwiązań. I nie trzeba bać się porażki. Czasami się nie udaje. Tak jest również w naszym nowym świecie biznesu. Nikt nie jest tak naprawdę zmotywowany – każdy chce szybko zarobić. A często powinien podjąć trochę ryzyka i spróbować osiągnąć coś nowego. Myślę, że Armin Strom ma przed sobą jeszcze wiele ciekawych rzeczy, zdecydowanie. Widzimy, że wciąż jest pole do poprawy. Rezonans to szeroka dziedzina, którą zamierzamy jeszcze bardziej udoskonalić.
Czy uważasz, że to klienci generalnie chcą tych ulepszeń? Jak postrzegasz dzisiejszy rynek, do którego kierujesz swoją ofertę? Jak postrzegasz ludzi? Czy uważasz, że ludzie faktycznie chcą innowacji, czy raczej klasycznych remake’ów?
Dla wszystkich znajdzie się miejsce. Osobiście uważam, że ręczne wykończenie stało się standardem, wiele marek robi lub dostarcza ręczne wykończenie. Wiesz, ręczne wykończenie jest dla mnie jak malowanie. Daje tak wiele sposobów na wyrażenie siebie, że każda firma może przedstawić inny sposób zdobienia. Wszyscy wykonujemy ręczne fazowanie, wszyscy robimy pasy genewskie, ale każdy producent robi to trochę inaczej. Myślę, że zrozumieliśmy, że mechanizm z najwyższej półki, który ma swoją cenę, musi być zdobiony ręcznie, ponieważ jest to standard, który należy do tradycji zegarmistrzostwa. Uważam, że ludzie chcą odkrywać coś więcej niż tylko standardowe mechanizmy, chronografy czy tourbillony, ale musimy być bardziej kreatywni i skupić się tylko na standardowych komplikacjach. Mam na myśli fazy księżyca, wieczny kalendarz, kalendarz roczny, kalendarz standardowy. Dla przykładu w modelu Orbit mamy funkcję daty na żądanie, którą wszyscy uwielbiają testować. I koło kolumnowe, które napędza wskaźnik daty lub ma funkcję jej wyłączania. To połączenie chronografu z jednym przyciskiem i datownika retrograde. Stanowi nowość i fajnie się z nią pracuje. I myślę, że to właśnie w tym kierunku zmierzamy, zdecydowanie w przypadku marki Armin Strom – nie mogę wypowiadać się w imieniu innych firm – ale to jest kierunek, który obieramy i który odnosi sukces.
Czy uważasz, że to również kierunek, w którym chcą podążać klienci i kolekcjonerzy?
No cóż – zdecydowanie. Kiedy rozmawiam z ludźmi, mówią: „Okej, zrozumieliśmy, o co chodzi i nie potrzebujemy kolejnego zegarka z trzema wskazówkami, który byłby dobrze wykonany, ani giloszowanej tarczy”. Zwłaszcza w ciągu ostatnich dwóch lat pojawiło się wiele mniejszych marek, które robiły to samo i myślę, że ludzie są bardziej otwarci na producentów z własną tożsamością, ale ostatecznie wszyscy robimy zegarki naręczne. Nie różnimy się więc aż tak bardzo, ale jeśli się bliżej przyjrzymy, widać różnice między poszczególnymi markami. Czujemy to w naszym przypadku, z naszymi charakterystycznymi mostkami i otwartymi mechanizmami, że ludzie naprawdę lubią mieć różne zegarki.
Czy jest coś, co Cię irytuje w dzisiejszym świecie zegarków, w tym, co robią marki, lub w tym, jak wygląda rynek? Czy jest coś, co szczególnie chciałbyś zmienić?
Nie. Myślę, że szczególnie chciałbym powiedzieć o tym, jak niezależne zegarmistrzostwo zostało zaakceptowane i stało się niemal standardem. Nie mam na myśli ludzi z prasy, którzy dobrze znają się na zegarmistrzostwie i zawsze doceniali niezależne marki. Kolekcjonerzy z wyższej półki powoli zaczęli je cenić – pojawiła się chęć posiadania różnych, wyjątkowych czasomierzy.
A jak widzisz przyszłość zegarmistrzostwa, powiedzmy w krótkiej perspektywie, za kilka lat? Czy będzie tak jak dzisiaj? Czy nastąpi jakiś przełom lub zmiany?
Z mojego doświadczenia wynika, że zegarek staje się zdecydowanie ważniejszy niż jeszcze 5 czy 10 lat temu. Dlaczego? Jest wiele czynników, które sprawiają, że mamy więcej młodych ludzi kolekcjonujących zegarki i że ogólnie jest na nie większy popyt.
Myślę sobie, że każdy, kto wkłada wysiłek w swoją firmę lub pracę, chce się wynagrodzić. Pytanie brzmi: jak się wynagradzasz? Kiedy dorastałem, samochody były najważniejsze – każdy chciał mieć najszybszy i najgłośniejszy. Dzisiaj, w obliczu debaty o emisji CO₂, nie jesteś najfajniejszym facetem, jeśli jeździsz autem z 6,3-litrowym silnikiem V8 – te czasy minęły. Przy naszym dzisiejszym stylu życia kupno domu z małym ogrodem nie jest może pierwszą rzeczą, jaką zrobisz, gdy odniesiesz sukces, bo nigdy nie wiesz – w zależności od biznesu – czy będziesz musiał przeprowadzić się do innego miasta, do innego kraju. Uważam więc, że zegarek to coś, co łatwo zabrać ze sobą. Tworzy też społeczności kolekcjonerów i pasjonatów.
Sądzę, że przyszłość zegarków wciąż rysuje się w jasnych barwach. Jean-Claude Biver powiedział – właśnie kiedy przejęliśmy markę Armin Strom – że zegarki „smart” nie są konkurencją dla szwajcarskiego przemysłu zegarmistrzowskiego, a że raczej przywrócą zegarek na nadgarstek. I to może być prawda, ale zdałem sobie też sprawę, że sam dziś czuję się niekomfortowo, jeśli nie noszę zegarka, ponieważ telefony stają się coraz większe i nie są już jak te małe Nokie, które bardzo łatwo było wyciągnąć z kieszeni i po prostu sprawdzić godzinę – dziś jest trochę inaczej.
Jest wiele czynników, ale nie mniej ważny pozostaje również rynek wtórny. Przejrzystość na rynkach wtórnych zmieniła sposób zakupu zegarka. Większe marki nauczyły nas, że zegarek kupuje się dla następnej generacji, ponieważ nie ma możliwości jego odsprzedaży. To oznacza, że zegarki były czymś, co się kupuje i pieniądze znikają. Dzisiaj, jeśli kupuję – jeśli kupuję mądrze – mogę przynajmniej zachować pieniądze, albo tylko trochę tracę. Spójrzmy na samochody. Z samochodami jest tak samo – kupujesz drogi samochód, specjalną edycję, to może uda się trochę zarobić. A jeśli to wyjątkowy model, który odniesie ogromny sukces, możesz zarobić dużo pieniędzy. Przy czym najczęściej tracisz, choć auto sprawia Ci jednak przyjemność, wiesz, daje to dobre doświadczenie przez jakieś 5-10 lat. A jeśli chcesz je sprzedać, przynajmniej coś zyskujesz – i to jest transparentne.
I sądzę, że to też jest niesamowite. To główny powód, dla którego ludzie w ogóle inwestują w zegarki.
Ludzie czasami mówią – ci, którzy nie są związani z branżą – że zegarki to przeżytek i nikt ich nie potrzebuje. To jest najbardziej zbędny przedmiot, jaki prawdopodobnie można kupić. Czy jesteś więc pewny, że zegarki pozostaną?
Tak. Rynek wtórny jest czymś relatywnie nowym w branży zegarkowej. A ostatnio, podczas pandemii koronawirusa mieliśmy szum wokół zegarków, szum stawał się coraz większy i coraz większy, a wiele osób zarabiało, kupując nowe zegarki i sprzedając je od razu, ponieważ popyt był po prostu większy niż to, co firmy były w stanie zaoferować. Ale najlepiej byłoby, gdybyśmy zobaczyli bardzo rozsądne ceny na rynku wtórnym i stabilną cenę na rynku pierwotnym, co oznacza, że cena detaliczna powinna być dla mnie standardem.
W 95% przypadków zegarki powinny być – na rynku wtórnym, ponieważ to zegarki używane – trochę tańsze. A im więcej masz, na przykład specjalną edycję (której już nie ma, a 100 osób o nią pyta, bo wyprodukowano tylko 10 zegarków) tym lepiej. Wtedy może masz szczęście i trochę zarobisz. Ale to nie powinno być powodem, dla którego kupujesz zegarek. Powodem powinno być to, że możesz go kupić, możesz się nim cieszyć. Możesz go nosić, a jeśli zechcesz go sprzedać, i tak otrzymasz co najmniej 80% zwrotu swoich wydatków. Więc to nie jest inwestycja. Ale to solidny zwrot pieniędzy.
Dziękuję bardzo za rozmowę.
Ja również dziękuję.
